هورمون دوپامین که برخی از اوقات آن را به عنوان هورمون هیجان، شادی یا هورمون عشق می‌شناسند یکی از هورمون های کلیدی است که در سیستم پاداش مغز به کار می‌رود. این ماده نه تنها در بروز احساس لذت نقش دارد، بلکه بر عمکلردهای حیاتی بدن از جمله یادگیری، حافظه، تنظیم حرکت و عملکردهای دیگر اثر می گذارد. دوپامین یک نوروترانسمیتر است که می‌تواند پیام‌ها را بین نورون‌ها در مغز انتقال دهد. برخی می‌گویند که این هورمون برای تجربه احساس خوب است! اما باید بدانید عملکرد دوپامین تنها تجربه احساس خوب نیست و می‌تواند از بیماری‌های افسردگی، اختلالات اضطرابی و پارکینسون جلوگیری کند. زمانی که به یک موزیک لذت‌بخش گوش می‌دهید، هدیه می‌گیرید، غذای خوشمزه می‌خورید یا موارد مشابه، میزان تولید هورمون دوپامین در مغز افزایش پیدا می کند. دوپامین در تقویت حافظه و یادگیری اثرگذار است (اگر به این مسئله علاقه دارید، می توانید مقاله فواید مثبت اندیشی را مطالعه کنید).
دوپامین و افسردگی
یکی از مهمترین بیماری هایی که با کاهش هورمون دوپامین در بدن به وجود می آید، اختلال افسردگی است. دوپامین نقش بسیار مهم در بهبود خلق و خو دارد و زمانی که این هورمون عملکرد مناسبی را در بدن نداشته باشد، فرد نمی تواند به اتفاقات زندگی واکنش دهد و نوعی بی حوصلگی و خستگی دائمی را تجربه می کند. برخی از داروهای ضد افسردگی ترشح این هورمون را در بدن بالا می برند و به افزایش سلامت روانی کمک می کنند.
دوپامین و پارکینسون
یکی دیگر از بیماری هایی که در اثر کاهش ترشح هورمون دوپامین در بدن به وجود می آید، بیماری پارکینسون است. در این بیماری، بسیاری از سلول های مغزی از بین می روند و دیگر نمی توانند این هورمون را تولید کنند. داروی لوودوپا دارویی است که می تواند سطح دوپامین را در بدن بالا ببرد و همین امر می تواند از پیشروی بیماری پارکینسون جلوگیری کند.
راه های افزایش هورمون دوپامین در بدن
برخی از روش‌های طبیعی که می توانند به افزایش سطح هورمون دوپامین در بدن کمک کنند، به شرح زیر هستند:
- ورزش: ورزش‌های متوسط تا شدید می‌توانند افزایش سطح دوپامین را در بدن بالا ببرند.
- خواب کافی: کمبود خواب می‌تواند منجر به کاهش سطح دوپامین م شود. به همین دلیل، خواب کافی بسیار مهم است و افراد باید به آن توجه داشته باشند.
- مصرف غذاهای غنی از تیروزین: تیروزین یک اسید آمینه است که برای تولید دوپامین لازم است. محصولات لبنی، گوشت، ماهی، تخم‌مرغ، آجیل، لوبیا، جو و گندم حاوی تیروزین هستند.
- مصرف غذاهای حاوی فنیل‌آلانین: فنیل‌آلانین نیز یک اسید آمینه است که به تولید دوپامین کمک می‌کند. موادی مانند گوشت، ماهی، مرغ و حبوبات منابع خوبی از فنیل‌آلانین هستند.
- مصرف کافئین: استفاده از کافئین می‌تواند تولید هورمون دوپامین را در بدن افزایش دهد و همین امر نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد دارد.
- یوگا: یکی از مهمترین روشها برای افزایش تولید هورمون دوپامین در بدن انجام حرکات ورزشی یوگا است.
عوارض دوپامین زیاد
زمانی که میزان دوپامین از حد مشخصی عبور کند، می تواند عوارض ناخوشایندی را در بدن به وجود بیاورد که برخی از آنها به شرح زیر هستند:
- ضربان قلب نامرتب
- ضربان قلب بالا
- سختی در تنفس
- درد قفسه سینه
- تهوع و استفراغ
- سردرد
- بالا یا پایین آوردن فشار خون
افزایش دوپامین باعث چه بیماری میشود؟
اگر هورمون دوپامین بیش از حد مشخص در بدن ترشح شود، باعث هذیان و توهم می شود و همین امر می تواند زمینه ساز ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی شود که می تواند بیماری خطرناکی برای سلامتی باشد و فرد را با چالش های متعددی روبرو کند. با توجه به این مسئله، پزشک باید داروهایی را تجویز کند که میزان ترشح هورمون دوپامین را در بدن کاهش دهند. مجله samhsa علائم اسکیزوفرنی را به صورت زیر تعریف می کند:
Schizophrenia usually involves delusions (false beliefs), hallucinations (seeing or hearing things that don’t exist), unusual physical behavior, and disorganized thinking and speech.
اسکیزوفرنی معمولا شامل هذیان (باورهای نادرست)، توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند)، رفتار فیزیکی غیرعادی، و تفکر و گفتار نامنظم است.
