تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره بسیار وسیع است و حتی توانسته است سبک جدیدی از زندگی را به وجود بیاورد. این روزها، رسانه‌های اجتماعی به زندگی افراد وارد شده اند و حتی کودکان و نوجوانان با این رسانه ها درگیر هستند. خودپنداره به درک و تصویر افراد از خودشان گفته می‌شود که این تصویر در ارتباط با دیگران شکل می‌گیرد. تصور کنید شما در شبکه های اجتماعی در حال گشت و گذار هستید و روزانه زنان زیبایی را مشاهده می کنید که اندام لاغر و زیبایی دارند. این زنان دارای اعتماد به نفس زیادی هستند و تمامی موفقیت های زندگی شان را به دلیل اندام شان بدست می آورند. بنابراین، اگر شما کمی اضافه وزن داشته باشید، ناخودآگاه تصور می کنید که نمی توانید به یک فرد موفق تبدیل شوید و همین امر اضطراب را بالا می برد.
اثرات مثبت شبکه های اجتماعی
زمانی که صحبت از تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره می شود، نباید نگاه یک طرفه به این رسانه ها داشته باشیم. بهتر است بدانید شبکه های اجتماعی نقش بسیار مهمی در افزایش اطلاعات عمومی داشته اند و همین امر باعث شده است که افراد بتوانند دانش خود را افزایش دهند. به طور مثال، امروزه، افراد اطلاعات زیادی درباره بیماری دیابت دارند و با علائم بیماری های مختلف آشنا هستند. همین امر باعث شده است که سبک زندگی ارتقا پیدا کند و افراد به سمت مثبت حرکت کنند.
اثرات منفی شبکه های اجتماعی
بهتر است بدانید در کنار اثرات مثبت، باید به اثرات منفی و تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره نیز اشاره کنیم. برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که رسانه های اجتماعی نقش منفی بیشتر در زندگی افراد دارند و برنامه گذاران باید به فکر استراتژی های مناسب برای حل این معضل باشند. برخی از اثرات منفی شبکه های اجتماعی به شرح زیر هستند:
- نشر اکاذیب و دروغ ها: یکی از مهمترین مواردی که در رابطه با تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره باید به آن اشاره کنیم، نشر اکاذیب و دروغ ها توسط این رسانه هاست. بسیاری از اطلاعات یا خبرهایی که در شبکه های اجتماعی دست به دست می شوند، صحت ندارند، اما می توانند اذهان عمومی را مشوش کنند.
- اثرات منفی در زندگی افراد: زمانی که شما وارد رسانه های اجتماعی می شود، فقط لحظات خوش افراد را مشاهده می کنید. همین امر باعث می شود تصور کنید که زندگی دیگران بسیار خوب است و شما از زندگی خوب به دور هستید. این مسئله می تواند نگرانی های شما را بالا ببرد.
- افزایش اضطراب: یکی از مواردی که در رابطه با تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره باید مد نظر قرار دهیم، افزایش اضطراب است. این رسانه ها تصاویر نادرستی از دیگران را به افراد انتقال می دهند و همین امر باعث افزایش اضطراب می شود و افراد تصور می کنند به جایگاه اصلی خود در زندگی نرسیده اند.
- افزایش افسردگی: تحقیقات متعددی که بر روی تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره صورت پذیرفته اند، همگی نشان می دهند که این رسانه ها می توانند افسردگی را در میان جوانان افزایش دهند و میل به خودکشی را در آنها بالا ببرند (اگر به این مسئله علاقه دارید، می توانید مقاله هورمون افسردگی چیست؟ را مطالعه کنید).
| تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره | |
| نشر اکاذیب و دروغ ها | اثرات منفی در زندگی افراد |
| افزایش اضطراب | افزایش افسردگی |
مجله Social Media در زمینه تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره می گوید:
It often leads to social comparison, seeking validation through likes and comments, and exposure to cyberbullying
استفاده از رسانه های اجتماعی اغلب منجر به مقایسه اجتماعی، جستجوی اعتبار از طریق لایک و کامنت و قرار گرفتن در معرض آزار و اذیت سایبری می شود.
رسانه های اجتماعی خوب هستند یا نه؟
با توجه به اثرات منفی رسانه های اجتماعی ناخودآگاه این سوال پیش می آید که آیا رسانه های اجتماعی خوب هستند یا خیر! باید بدانید اگر شما در زمان استفاده از رسانه های اجتماعی به نکات مختلف توجه داشته باشید، می توانید از اثرات مثبت آن بهره مند شوید. بهتر است برای استفاده از رسانه های اجتماعی وقت تعیین کنید. همچنین، نباید مواردی را که در این رسانه ها مطرح می شوند، بی چون و چرا بپذیرید. بهتر است به سراغ منابع دیگر بروید و تلاش کنید به واقعیت دست پیدا کنید.
سوالات پرتکرار در مورد تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره
در این بخش به سوالات پرتکرار در مورد تاثیر رسانه های اجتماعی بر خودپنداره پاسخ می دهیم.
آیا رسانه‌های اجتماعی باعث کاهش عزت نفس می‌شوند؟
بله، رسانه‌های اجتماعی می‌توانند باعث کاهش عزت نفس شوند. یکی از مهمترین عواملی که باعث این کاهش می‌شود، مقایسه‌های اجتماعی است. در فضای مجازی، افراد معمولا تنها لحظات مثبت و موفقیت‌های خود را به اشتراک می‌گذارند. این می‌تواند باعث شود که دیگران خود را با استانداردهای غیرواقعی مقایسه کنند و احساس کنند که از دیگران عقب هستند. این مقایسه‌های مداوم می‌تواند تأثیرات منفی بر خودپنداره داشته باشد، زیرا افراد ممکن است خود را کمتر از دیگران ارزیابی کنند و احساس عدم کفایت پیدا کنند.
علاوه بر این، رسانه‌های اجتماعی می‌توانند باعث ایجاد فشار برای تطبیق با معیارهای زیبایی یا موفقیت‌های اجتماعی شوند. این فشار ممکن است موجب شود که فرد احساس کند که برای جلب توجه یا تایید دیگران باید تصویر خاصی از خود ارائه دهد. در نتیجه، این نیاز به تأیید می‌تواند به کاهش عزت نفس و خودپنداره منفی منجر شود.
از سوی دیگر، اگر رسانه‌های اجتماعی به درستی و به‌طور مثبت استفاده شوند، می‌توانند تأثیرات مثبتی بر خودپنداره داشته باشند، به ویژه در مواردی که فرد از این فضا برای ایجاد ارتباطات مثبت و حمایت اجتماعی بهره ببرد.
چرا مقایسه خود با دیگران در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند مضر باشد؟
مقایسه خود با دیگران در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند مضر باشد زیرا اغلب افراد تنها جنبه‌های مثبت و موفق خود را در این فضا به اشتراک می‌گذارند. این امر باعث می‌شود که افراد تصاویر غیرواقعی و ایده‌آلی از زندگی دیگران را مشاهده کنند و خود را با این تصاویر مقایسه کنند. در نتیجه، فرد ممکن است احساس کند که به اندازه دیگران موفق، شاد یا زیبا نیست، که می‌تواند تأثیرات منفی بر خودپنداره او داشته باشد.
رسانه‌های اجتماعی به دلیل نمایش تنها لحظات برجسته و فیلتر شده، فضای مقایسه‌ای غیرواقعی ایجاد می‌کنند. این مقایسه‌ها می‌توانند منجر به کاهش عزت نفس شوند و احساس عدم کفایت و بی‌ارزشی در فرد ایجاد کنند. فرد ممکن است فکر کند که در مقایسه با دیگران زندگی کسل‌کننده یا ناکامی دارد.
همچنین، این مقایسه‌های اجتماعی ممکن است فرد را وادار کند تا به‌طور مداوم در تلاش برای دستیابی به استانداردهای غیرواقعی زیبایی، موفقیت یا ثروت باشد. این فشار می‌تواند منجر به اضطراب، استرس و کاهش خودپذیری شود. در نهایت، رسانه‌های اجتماعی می‌توانند بر خودپنداره افراد تاثیرات منفی بگذارند، مگر اینکه به‌طور آگاهانه از آنها برای ایجاد روابط مثبت و ارتقای سلامت روان استفاده شود.
سخن پایانی
در نهایت، رسانه‌های اجتماعی نقش مهمی در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند، اما باید به تاثیرات آنها بر خودپنداره توجه ویژه‌ای داشته باشیم. این پلتفرم‌ها می‌توانند هم مزایا و هم معایب زیادی برای سلامت روان و عزت نفس افراد داشته باشند. از یک سو، امکان ایجاد ارتباطات جدید، دستیابی به منابع اطلاعاتی و حمایت اجتماعی از طریق رسانه‌های اجتماعی وجود دارد، اما از سوی دیگر، مقایسه‌های مداوم با دیگران، فشار برای رسیدن به استانداردهای غیرواقعی و نمایش تصاویر فیلترشده از زندگی می‌تواند تاثیرات منفی بر خودپنداره افراد داشته باشد.
مهم است که از رسانه‌های اجتماعی به‌طور آگاهانه و با هدف ارتقای ارتباطات مثبت و حمایت از خود استفاده کنیم. کنترل زمان استفاده، انتخاب محتوای مثبت و تمرکز بر رشد فردی می‌تواند به کاهش تاثیرات منفی رسانه‌های اجتماعی بر خودپنداره کمک کند. همچنین، آگاهی از این که زندگی آنلاین معمولاً تنها بخش‌هایی از واقعیت را نمایش می‌دهد و نمی‌توان آن را به‌طور کامل با زندگی واقعی مقایسه کرد، می‌تواند به حفظ سلامت روان و عزت نفس کمک کند. در نهایت، یادآوری این نکته که ارزش واقعی افراد به مقایسه‌ها و تصاویر آنلاین بستگی ندارد، می‌تواند به تقویت خودپذیری و رشد شخصی کمک کند.