اختلال پوست کنی یکی از اختلالات رفتاری است که در آن فرد به طور مکرر و اجباری پوست خود را می‌کَنَد و این رفتار باعث آسیب جسمی و روانی می‌شود. این اختلال که در گروه اختلالات کنترل تکانه و اختلالات وسواسی-اجباری قرار دارد، می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و نیازمند توجه تخصصی برای تشخیص و درمان است.
تعریف اختلال پوست کنی
اختلال پوست کنی به شرایطی گفته می‌شود که فرد بدون توانایی کنترل خود، به پوست بدن خود آسیب می‌رساند؛ به طور معمول این رفتار به شکل کندن پوست اطراف ناخن‌ها، پوست خشک یا زخم‌ها، یا پوست‌های زائد روی بدن ظاهر می‌شود. این عمل اغلب به عنوان یک راه برای مقابله با اضطراب، استرس یا هیجان‌های منفی انجام می‌گیرد، اما در بلندمدت می‌تواند منجر به مشکلات جدی پوستی و اختلالات روانی شود.
شیوع و گروه‌های سنی در اختلال پوست کنی
اختلال پوست کنی در همه گروه‌های سنی دیده می‌شود، اما اغلب شروع آن در دوران کودکی یا نوجوانی است. مطالعات نشان داده‌اند که این اختلال در حدود ۱ تا ۵ درصد جمعیت عمومی شیوع دارد و زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند. البته ممکن است بسیاری از افراد به دلیل شرم یا ناآگاهی از اختلال، هرگز برای درمان مراجعه نکنند.
علل و عوامل موثر در بروز اختلال پوست کنی
علل دقیق اختلال پوست کنی هنوز به صورت کامل شناخته نشده است، اما ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روانی و محیطی در بروز آن نقش دارند.
- عوامل روانی و هیجانی: اضطراب، استرس، افسردگی و اختلالات وسواسی-اجباری می‌توانند محرک‌هایی برای اختلال پوست کنی باشند. فرد ممکن است با کندن پوست خود به دنبال کاهش اضطراب یا احساس کنترل باشد.
- عوامل عصبی-زیستی: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که تغییرات در سیستم‌های انتقال‌دهنده عصبی مانند سروتونین و دوپامین ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی اختلالات روانی یا رفتاری می‌تواند احتمال ابتلا به اختلال پوست کنی را افزایش دهد.
- محیطی و اجتماعی: شرایط استرس‌زا، تغییرات زندگی، سوءاستفاده‌های روانی یا فیزیکی در دوران کودکی، و سایر عوامل محیطی می‌توانند محرک این رفتار باشند.
علائم و نشانه‌های اختلال پوست کنی
اختلال پوست کنی معمولاً با مجموعه‌ای از علائم جسمی و رفتاری شناخته می‌شود:
- کندن مکرر پوست بدن، به ویژه در نواحی مانند صورت، دست‌ها، اطراف ناخن‌ها و بازوها
- ایجاد زخم‌ها، خونریزی، یا جای زخم روی پوست
- احساس تنش شدید قبل از کندن پوست و آرامش یا رضایت بعد از آن
- تلاش ناموفق برای توقف یا کاهش این رفتار
- خجالت، اضطراب یا افسردگی ناشی از ظاهر پوست آسیب‌دیده
- گاهی اوقات فرد ممکن است زمان زیادی را صرف این رفتار کند که بر فعالیت‌های روزانه تأثیر منفی بگذارد.
تاثیرات روانی و اجتماعی اختلال پوست کنی
اختلال پوست کنی می‌تواند به شدت بر زندگی فرد تأثیر بگذارد. علاوه بر آسیب‌های جسمی و ایجاد ظاهر نامطلوب پوست، این اختلال اغلب با مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی و کاهش عزت نفس همراه است. افرادی که به اختلال پوست کنی مبتلا هستند ممکن است از حضور در جمع خودداری کنند و روابط اجتماعی‌شان دچار مشکل شود (اگر به این موارد علاقه دارید، باید ایجاد عادات را مطالعه کنید).
تشخیص اختلال پوست کنی
تشخیص اختلال پوست کنی معمولاً توسط روانشناس یا روانپزشک انجام می‌شود. پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی، رفتارهای فرد، و علائم ظاهری پوست، این اختلال را از دیگر بیماری‌های پوستی یا روانی متمایز می‌کند. معیارهای تشخیصی DSM-5 شامل تکرار رفتار کندن پوست، ایجاد آسیب پوستی، و تأثیر منفی بر عملکرد فرد است.
درمان اختلال پوست کنی
درمان اختلال پوست کنی شامل روش‌های روان‌درمانی، دارودرمانی و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای است (اگر این موارد را علاقه دارید، می توانید مقاله تراژدی وجودی را مطالعه کنید).
روان‌درمانی
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): این روش به فرد کمک می‌کند تا رفتارهای ناکارآمد خود را شناسایی و تغییر دهد و مهارت‌های مقابله با اضطراب را یاد بگیرد.
- درمان جایگزین پاسخ (HRT): در این روش، فرد یاد می‌گیرد رفتار کندن پوست را با رفتارهای مثبت و غیرمضر جایگزین کند.
- مداخلات گروهی و خانوادگی: حمایت خانواده و گروه‌های حمایتی می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت فرد داشته باشد.
دارودرمانی
برخی داروها مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهای ضد اضطراب ممکن است در کاهش علائم اختلال پوست کنی موثر باشند، خصوصا زمانی که با اختلالات روانی دیگر همراه باشد.
مراقبت‌های پوستی و پزشکی
مراقبت از پوست آسیب‌دیده و پیشگیری از عفونت‌های پوستی نیز بخش مهمی از درمان است. در برخی موارد، استفاده از پمادهای ترمیم‌کننده، آنتی‌بیوتیک‌ها یا سایر درمان‌های موضعی تجویز می‌شود.
نکات مهم در مدیریت اختلال پوست کنی
- ایجاد محیط حمایتی و بدون قضاوت از سوی خانواده و دوستان
- آموزش مهارت‌های کنترل تکانه و مقابله با استرس
- پیگیری منظم درمان و همکاری با تیم درمانی
- افزایش آگاهی درباره اختلال پوست کنی برای کاهش انگ و خجالت
- پرهیز از محرک‌ها و شرایط استرس‌زا
پیامدهای عدم درمان اختلال پوست کنی
عدم درمان اختلال پوست کنی می‌تواند منجر به پیامدهای جسمی و روانی جدی شود:
- زخم‌های مزمن و احتمال عفونت پوست
- آسیب‌های زیبایی و جای زخم دائمی
- مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و کاهش کیفیت زندگی
- انزوای اجتماعی و کاهش عملکرد شغلی یا تحصیلی
اختلال پوست کنی و دیگر اختلالات روانی
اختلال پوست کنی اغلب همراه با اختلالات روانی دیگری مانند اضطراب، افسردگی، اختلال وسواسی-اجباری و اختلالات کنترل تکانه مشاهده می‌شود. ارزیابی دقیق و درمان جامع برای رسیدگی به این مشکلات چندجانبه ضروری است.
نقش خانواده و جامعه در حمایت از مبتلایان به اختلال پوست کنی
حمایت عاطفی و اجتماعی خانواده و جامعه می‌تواند تأثیر قابل توجهی در روند درمان داشته باشد. آگاهی‌بخشی و آموزش درباره اختلال پوست کنی به کاهش استیگما و افزایش حمایت اجتماعی کمک می‌کند.
تحقیقات و مطالعات جدید درباره اختلال پوست کنی
پژوهش‌های جدید در حوزه نوروبیولوژی و روانشناسی رفتاری به درک بهتر اختلال پوست کنی کمک کرده و درمان‌های نوینی مانند تکنولوژی‌های دیجیتال و روش‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی را معرفی کرده‌اند که می‌توانند در بهبود بیماران موثر باشند.
سخن پایانی
اختلال پوست کنی یک مشکل روانی و رفتاری پیچیده است که می‌تواند پیامدهای جدی جسمی و روانی برای فرد به دنبال داشته باشد. شناخت بهتر این اختلال، افزایش آگاهی عمومی و دسترسی به درمان‌های موثر، کلیدهای مهم برای کمک به مبتلایان هستند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این اختلال مواجه هستید، توصیه می‌شود هر چه زودتر به یک متخصص روانشناسی یا پزشکی مراجعه کنید تا از پیشرفت آسیب‌ها جلوگیری شود و کیفیت زندگی بهبود یابد.